Ik heb altijd in het ondiepe gedeelte gezwommen, metaforisch gesproken. Ik geef de voorkeur aan komedie boven drama. Italiaanse maaltijden tot Frans. Een vurige relatie gebouwd op lust en de verveling van een intellectuele connectie die romantisch wordt. Ik hou van seks, eten, uitputtende oefeningen, dromerige slaap, recreatieve drugs. Mijn oppervlakkigheid zou kunnen verklaren waarom ik nooit het gevaar liep verslaafd te raken. Ik deed mijn best om me goed te voelen, niet om de leegte van mijn ziel te vullen. Mijn ziel is te oppervlakkig om hol te zijn.
Ik ben niet de enige die denkt dat ik oppervlakkig ben. Mijn dierbaren hebben mij te vaak beschuldigd van oppervlakkigheid, zodat ik het niet kon negeren. Dat besef ik uiteraard oppervlakkig is een belediging; diep is een compliment. Hun definities kunnen subjectief zijn (zoals een vriend van mij zegt over diepte: als je moet vragen of je diep bent, ben je dat niet), maar het is veilig om te zeggen dat de meesten van ons ervan uitgaan dat oppervlakkig is synoniem met materialistisch, ijdel, conformistisch, hedonistisch, overdreven ambitieus, extravert En egoïstisch , onder andere. Diepe types daarentegen worden automatisch beschouwd als intelligent, empathisch, creatief, esthetisch, ethisch zwaarwichtig en gevoelig. De meeste mensen hebben van beide kanten een mix van kwaliteiten. Gisteren nog heb ik vijf dollar teruggegeven die een kassier van een drogisterij mij per ongeluk had gegeven. Dat maakt mij ethisch (diep). Natuurlijk kocht ik een dure stijltang, wat mij als ijdel (oppervlakkig) bestempelt. Maar op het spectrum wijst mijn innerlijke kompas naar de linkerkant van het midden, leunend op de ondiepe kant.
Mijn zus, Alison (diep), vertelde me ooit: 'Je bent vastbesloten gelukkig te zijn. Je hebt jezelf geconditioneerd om iets slechts te verdoezelen of te vergeten. Je weigert jezelf pijn te laten voelen.' Ik herinnerde haar aan een ervaring die we deelden in een ziekenhuiskamer. Ze was bij mij op de avond – het moment – dat mijn eerste echtgenoot, Glenn, op 34-jarige leeftijd aan kanker stierf. Ik kan me voorstellen dat ik aan de rand van het bed zat, zijn hand vasthield en me totaal verdoofd voelde. In de dagen en weken daarna raakten de emoties op volle kracht, en nu, zes jaar later, herinner ik me dat ik pijn voelde. Maar ik ben vergeten hoe de pijn zelf voelde. Ik schrijf het toe aan een gezond zelfbehoudinstinct. Alison denkt daar anders over. 'Je kunt het negatieve uitschakelen. Je hebt geluk, maar het beperkt je', zegt Alison. Diepte is blijkbaar multidimensionaal.
lof om God te aanbidden
Mijn slimme vriendin Rebecca (diep) maakt me belachelijk omdat ik roddelbladen lees en reality-tv kijk. 'Je bent absoluut lowbrow, ook al is het niet per se oppervlakkig. Het lijkt meer op misleiding', legt ze uit. 'De meeste mensen maken zich zorgen over hun werk en of mensen het leuk vinden. Je denkt dat jouw romans de grappigste boeken zijn die ooit zijn gepubliceerd. Je loopt een feestje binnen en gaat ervan uit dat iedereen in jou geïnteresseerd zal zijn. Dat maakt het voor jou mogelijk om te hertrouwen, om twee romans per jaar te schrijven, om altijd plezier te hebben op feestjes. Maar er is nog hoop voor jouw diepgang. Ondiepe mensen zijn niet introspectief genoeg om zich af te vragen of ze misleid zijn.' Ben ik diep misleid? Als dat zo is, dan is het in ieder geval een stap omhoog – of liever gezegd omlaag – vanuit oppervlakkigheid.
Diepe mensen worden serieus genomen. Ik word niet serieus genomen, wat volledig mijn schuld is. Mijn standaardmodus is om het licht te houden. Mijn oppervlakkigheid heeft een glanzende, bruisende uitstraling die een bepaald soort aandacht trekt, maar als ik met Alison of Rebecca een kamer binnenloop, krijg ik niet hetzelfde respect als zij. Wanneer iemand commentaar geeft op de toestand van de wereld of vermeldt waar ze haar haar laat knippen, wordt er gehoor gegeven aan die mening, of zelfs gestolen, door oppervlakkige mensen die zelf geen diepe gedachten kunnen opbrengen. Diepe mensen hebben zwaartekracht. Ik heb glitters.
Het kon mij nooit schelen. Maar misschien ligt aan de basis van ieder oppervlakkig persoon een diepe onzekerheid over oppervlakkig zijn, omdat ik er de laatste tijd naar verlang om als substantieel gezien te worden. Ik stel me alle manieren voor waarop diepte mij zou kunnen helpen de moeilijke puzzels van het leven op te lossen, zoals: Hoe kan ik leren tevreden te zijn met wat ik heb? Ik weet het, het antwoord ligt ergens op de bodem van mijn psychische poel. Maar elke keer als ik probeer te duiken, lijkt het alsof ik alleen maar over het oppervlak scheer. Als ik diep was geweest, zou ik dan geen inzichten hebben verkregen uit mijn ervaringen, in plaats van ze gewoon te hebben overleefd? Zou ik geen diepgaande les hebben geleerd uit de dood van Glenn? Had zijn verlies mij niet moeten veranderen, mij genade moeten geven of een nieuw perspectief moeten geven op waarom we hier zijn? Het probleem is dat als ik diepe gedachten probeer te bedenken, ik me verveel. Socrates zei: 'Het niet-onderzochte leven is niet de moeite waard om geleefd te worden.' Ik vraag me af: wat mis ik?
Voor aanwijzingen zocht ik naar hedendaagse afstammelingen van Socrates. 'Hallo, afdeling filosofie van de Harvard Universiteit? Het is Shallow Val die belt. Wat maakt iemand diep? En hoe kom ik daar vanaf hier?'
'Het is interessant dat je oppervlakkigheid beschouwt als onderworpen zijn aan de controle van een persoon, alsof je eenvoudigweg zou kunnen besluiten diep te gaan en daardoor gelukkiger te worden', antwoordt Susanna Siegel, Ph.D., hoogleraar filosofie aan de universiteit. 'Of dat waar is, hangt samen met twee grotere vragen: in hoeverre kunnen we ons karakter beheersen? In hoeverre zijn wij daarvoor verantwoordelijk?' Over welke eigenschappen iemand in aanmerking komt voor diepgang of oppervlakkigheid, zegt ze: 'Je zou iemand oppervlakkig kunnen noemen als ze niet goed is in het lezen van de emoties van anderen of als ze zelf een [beperkt] scala aan emoties of ervaringen heeft. Misschien gaan de twee samen: als iemand een ingewikkeld innerlijk leven heeft, is hij of zij beter in staat de gecompliceerde emotionele situaties van anderen te onderscheiden. Op basis van mijn eigen ervaring weet ik niet of dit noodzakelijkerwijs waar is, maar dat zegt niet veel.'
Afgaande op mijn ervaring (zegt ook niet veel), lijken mensen met een diep innerlijk leven en een breed scala aan emoties, van afgronden van wanhoop tot stratosferische pieken, manisch-depressief. De hoogtepunten, de dieptepunten. Is dat diep – of geestesziek? Mijn man, Steve (diep), definieert diepte als 'een depressie, een verzonken plek, zoals de oceaan. Emotioneel kun je niet graven zonder te zinken', verklaart hij. Maar depressie, zo verduidelijkt hij, is een hogere hersenfunctie. 'Dieren worstelen niet met existentiële angst', legt Steve uit. 'Menselijke intelligentie is een stuk gereedschap, een schep. Hoe slimmer je bent, hoe dieper je kunt graven.'
auto's met de letter v
Ik beschuldig Steve ervan de moedelozen te romantiseren. Zijn idool, de Oostenrijkse componist Gustav Mahler, stond bekend als ellendig. 'Mahlers muziek schetst een levendig beeld van verdriet en hopeloosheid. Hij had het niet kunnen componeren als hij het niet had beleefd', beweert Steve. Ik kan niet ontkennen dat diepgang, ellende en artistieke genialiteit vaak met elkaar verbonden zijn – denk aan Van Gogh, Plath of Cobain. Maar als het erop aankomt, ben ik liever een mindere kunstenaar en een gelukkig mens – sterker nog, ik ben een mindere kunstenaar en een gelukkig mens – dan een ellendig genie. 'Je kunt niet kiezen', zegt Lynn Schlesinger, een psychotherapeut in Summit, New Jersey. 'Persoonlijkheid is grotendeels aangeboren; we worden ermee geboren', zegt ze. Diepte kan worden gevoed, en Schlesinger zegt dat psychotherapie mensen kan helpen zich in hun emotionele centrum te verdiepen. 'De vraag is: waarom wil je dieper gaan?' vraagt ze.
Om meer te voelen, zeg ik tegen haar, om meer te zien, boeiender te schrijven, meer respect te krijgen. 'Maar is jouw leven minder rijk en betekenisvol dan dat van een diepzinnig persoon?' vraagt ze. 'Je hebt plezier. Je bent productief en gestimuleerd. Tegenslagen kun je van je afschudden. Diepte gaat vaak over dagen doorbrengen met het verdiepen in nuance. Is dat zo’n pluspunt voor een druk, actief persoon? Denken kan overschat worden.'
Het niet nadenken heeft mij inderdaad geholpen tijdens het laagste en diepste punt in mijn leven: het rouwen om het verlies van mijn eerste echtgenoot. Ik rouwde op een oppervlakkige manier. Zes maanden lang heb ik aan en uit gehuild. Ik heb urenlang in verbijsterde stilte gezeten. Ik heb ook veel gepraat, vaak met andere weduwen en weduwnaars. Ik merkte dat de rouwenden met een diepe stijl de neiging hadden om in donkere kamers te verdwijnen, waar ze een mentale lus van schuld, spijt, schuld en schaamte herhaalden. De oppervlakkige rouwenden, zoals ik, ervoeren hun deel van het verdriet. Daarna gingen we naar de supermarkt omdat de kinderen eten nodig hadden. We hadden de neiging vragen over het hiernamaals en kosmische oneerlijkheid te vermijden. Ik geloofde echt in de filosofie op basisschoolniveau die ik doorgaf aan mijn dochters, die toen vijf en twee jaar oud waren. 'Het leven gaat door voor de levenden,' zei ik, en meende het diep.
Misschien zou ik mezelf kunnen herdefiniëren als diep oppervlakkig. Of zoals Schlesinger suggereert: 'In plaats van je diepte te meten, meet je je breedte. Bestrijkt uw leven een wijds bereik qua interesses, mensen en ideeën? Diepte houdt ook in dat je openstaat voor nieuwe concepten en ervaringen en de intellectuele nieuwsgierigheid en emotionele kracht bezit om ze te verkennen.'
Misschien moet ik niet vragen: Ben ik diep? maar eerder: wat is belangrijk voor mij? Is het goed nadenken over nuance en door anderen als inhoudelijk gezien worden? Of is het mijn zegeningen tellen, nieuwe vreugde zoeken en elke dag zo gelukkig mogelijk leven? Uiteindelijk moeten we allemaal onze natuurlijke neigingen volgen, of het nu licht, donker, oppervlakkig, diepte of breedte is. Al het andere zou nep zijn, het kenmerk van oppervlakkigheid. Als ik zou proberen dieper te lijken in een poging indruk op anderen te maken, zou ik mezelf verraden, het minst diepgaande wat ik kon doen. Dus dat zal ik niet doen. Kom in de hel of in ondiep water.
Fotocredit: John Dolan
autonamen met b
